BismarckMajestic

Gratis het grootste passagiersschip bouwen ten bate van een ander land?  Terwijl honger en andere ontberingen het leven zuur maakten, moest de Duitse natie het zich onder dwang laten welgevallen.

Op deze dag 💯 jaar geleden gaat het gratis afgebouwde schip de Bismarck (bouwtijd 1914-1922), het grootste passagiersschip ter wereld, over van Duitse in Engelse handen. Britse kolonisten en imperialisten konden zich nog meer dan tevoren tot in alle hoeken van de wereld laten gelden. Zij hadden de Duitse tegenpartij tijdens de verlengde wapenstilstand van begin 1919 totalitair uitgeschakeld.

En nog was het niet genoeg. We schrijven voorjaar 1922, drie jaar na de Conferentie van Parijs die werd afgesloten met het gedicteerde Verdrag van Versailles. In tegenspraak met de geest en letter van de wapenstilstandstilstandsovereenkomst ⎼ met Duitsland overduidelijk in de rol van underdog ⎼ besloten de beide Britse delegaties in Parijs om beslag te leggen op de Duitse handelsvloot. Dit was geen daad op zicht, maar zoals ik in mijn boek over de honderdjarige verjaardag (zie hieronder) uiteenzet, deel van een zorgvuldig gecamoufleerd plan om het Duitse koloniale rijk in zijn geheel op te doeken. Vloot en overzeese gebiedsdelen vormen immers stukken van dezelfde puzzel. Na deze de genoemde overeenkomst zwaar ondermijnende actie zou de zojuist gestichte Duitse Republiek zich in een buitengewoon penibele startfase moeten redden met een tiende van de koopvaardij. Negentig procent kwam in Brits bezit respectievelijk in handen van de Entente.

"What if the boat capsized, or what if there were no boat at all?"  📙 Christopher Clark, Time and Power: Visions of History in German Politics, from the Thirty Years' War to the Third Reich (Princeton 2019). 

⚓️   Op dat moment was de Duitse oorlogsvloot al enige maanden geïnterneerd in Britse wateren. Deze was in overeenstemming met de overeenkomst in november 1918 ontwapend en geëscorteerd de Noordzee overgestoken naar de plaats van internering, te weten Scapa Flow. De opmerkelijke confiscatie moet hard zijn aangekomen bij de manschappen die tot aan de laatste dag niet aan land mochten. Deze wisten zeker niet alles vanuit Parijs, de bewakers zagen er op toe dat alle contact met de buitenwereld achterwege bleef. Zeven maanden lang veranderde er niets aan deze situatie, want zo lang hadden de Amerikanen en Geallieerde delegaties, die enkel voor de laatste fase een Duitse delegatie liet arriveren in de Franse hoofdstad, nodig om tot de slotsom te komen. Het Verdrag van Versailles wordt ondertekend op 21 juni 1919. Het kan niet anders dan dat de confiscatie van de handelsvloot zwaar heeft meegespeeld in de ultieme besluitvorming van Ludwig von Reuter en zijn mannen. Op de dag van de ondertekening brachten zij de 71 schepen tot zinken, zodat verhinderd werd dat deze zonder slag of stoot in handen vielen van het onverschrokken stelende Groot-Brittannië onder leiding van David Lloyd George. De wanhopige Duitsers was niet bekend dat de dag van ondertekening op het laatste moment werd uitgesteld met een week.

Tijdens deze daad op de kortste dag van het jaar werden verschillende Duitsers, die onder de wapenstilstand ongewapend waren, de witte vlag voerden en van de zinkende schepen sprongen, in koelen bloede doodgeschoten door hun bewakers. De laatste misdaad van de Grote Oorlog, afgezien van het mondiale aanspraken makende dictaat van 28 juni 1919, staat daarmee op naam van Groot-Brittannië, een land waarvan in de mainstream geschiedschrijving wordt beweerd dat het een "war to end all wars" voerde. In tegenstelling tot de Duitse kon Engeland wapenstilstandspartner lukraak botvieren. Dit blijkt uit het feit dat de Britse leiding de waarde van de afgezonken vloot in rekening bracht bij de Duitse democratie. Daardoor viel de immense som van herstelbetalingen nog hoger uit. Onomstreden geschiedenisschrijving is dat generaties Duitsers zouden moeten bloeden onder de condities van Parijs/Versailles.

En nog was het niet genoeg. Nadat de Bismarck in 1914 op stapel werd gezet door de Hamburgse rederij Hamburg-Amerika-Lijn (HAPAG), waarna het schip in aanbouw gedurende de oorlog passief in het dok gelegen had, werd het werk in 1921 hervat onder de vlag van de Duitse republiek (Weimar), opvolgerstaat van het gevallen Keizerrijk. Tegen het einde van de oorlog en tijdens de wapenstilstand had de Spaanse Griep wereldwijd nog eens miljoenen mensenlevens gevorderd. Daar kwam in het Duitse geval extern veroorzaakte rampspoed bovenop: honger, tienduizende hongerdoden, hyperinflatie en een dan nog onbekende som herstelbetalingen als gevolg van de Parijse verdragsbepalingen uit Parijs. In deze omstandigheden werkten de vele werfarbeiders niet aan voertuigen om de handel met het buitenland op gang te brengen, maar aan een passagiersschip dat een paar weken na de tewaterlating van 28 maart 1922 onder de naam Majestic in Southampton 🇬🇧 een nieuwe thuishaven. In zogenaamde vredestijd eisten de Engelsen het onder leiding van David Lloyd George op. 🕊

Bronnen:

S.S. Bismarck / R.M.S. Majestic, https://atlanticliners.com/hapag_home/bismarck_home/

De Bourgraaf, Peter. "Hundert Jahre Urkatastrophe. Der Kolonialvertrag 1919", Göttingen: Cuvillier Verlag, 2018.